آیه 50 سوره اسراء

از دانشنامه‌ی اسلامی

۞ قُلْ كُونُوا حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا

[17–50] (مشاهده آیه در سوره)


<<49 آیه 50 سوره اسراء 51>>
سوره :سوره اسراء (17)
جزء :15
نزول :مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

بگو که شما سنگ باشید یا آهن.

بگو: [اینکه سهل و آسان است] شما سنگ شوید یا آهن،

بگو: «سنگ باشيد يا آهن،

بگو: سنگ باشيد يا آهن.

بگو: «شما سنگ باشید یا آهن،

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Say, ‘[That is bound to happen] even if you should become stones, or iron,

Say: Become stones or iron,

Say: Be ye stones or iron

Say: "(Nay!) be ye stones or iron,

معانی کلمات آیه

«حَدِیداً»: آهن.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


قُلْ كُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِيداً «50»

بگو: (استخوان خرد شده كه آسان است، شما) سنگ باشيد يا آهن.

أَوْ خَلْقاً مِمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعِيدُنا قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُؤُسَهُمْ وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هُوَ قُلْ عَسى‌ أَنْ يَكُونَ قَرِيباً «51»

يا هر مخلوقى از آنچه كه در نظر شما از آن هم سخت‌تر است (باز خدا مى‌تواند شما را دوباره زنده كند) آنان بزودى خواهند گفت: چه كسى ما را باز مى‌گرداند؟ بگو: همان كسى كه نخستين بار شما را آفريد. پس بزودى سرهاى خويش را (با تعجّب) به سوى تو تكان خواهند داد و گويند: آن روز، چه زمان خواهد بود؟ بگو: شايد نزديك باشد!

جلد 5 - صفحه 73

نکته ها

گرچه انسان پس از مرگ، متلاشى و خاك مى‌شود، ولى خاك، سرچشمه و دروازه‌ى حيات و زندگى است. گياهان از خاك مى‌رويند و موجودات زنده در خاك پرورش مى‌يابند. پس زنده كردن مردگان از خاك، نزد خداوند متعال مهم و دشوار نيست، حتّى اگر شما سنگ و آهن و سخت‌تر از اينها هم باشيد، كه فاصله‌شان با حيات، دورتر است، باز هم خداوند، شما را زنده خواهد كرد.

منكران، دليلى بر انكار معاد ندارند، تنها سؤال دارند كه چه كسى و چه زمانى و چگونه ما را زنده مى‌كند؟ پاسخ قرآن اين است كه همان خدا كه اوّلين بار شما را آفريد، قدرت بازآفرينى شما را دارد، زمان آن نيز خيلى دور نيست، شايد نزديك باشد! «مَنْ يُعِيدُنا؟ مَتى‌ هُوَ؟ عَسى‌ أَنْ يَكُونَ قَرِيباً»

پیام ها

1- پيامبر، مأمور پاسخگويى به سؤالات، شبهات و ايرادهاست. «قُلْ»

2- زنده ساختن مجدّد مردگان، حتّى اگر سنگ و آهن هم شده باشند، بر خدا آسان است. حِجارَةً أَوْ حَدِيداً أَوْ خَلْقاً ...

3- معاد جسمانى است. كُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِيداً ...

4- بسيارى از چيزها، تنها در ذهن و دل ما بزرگ مى‌نمايد، ولى در واقع بزرگ نيست. «يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ»

5- دليل انكار معاد، غفلت از قدرت الهى است. مَنْ يُعِيدُنا ... الَّذِي فَطَرَكُمْ‌

6- افراد لجوج با شنيدن دليل نيز از روى استهزا و انكار و استبعاد، سر تكان مى‌دهند. «فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُؤُسَهُمْ»

7- عمر دنيا نسبت به آخرت، كم و كوتاه است و هر كس بايد مرگ و قيامت را نزديك بداند. «أَنْ يَكُونَ قَرِيباً»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌5، ص: 74

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



قُلْ كُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِيداً (50)

چون كفار محال مى‌دانستند زنده شدن بعد از مردن را، لذا بعث را منكر بودند، اگرچه بدن هم به حالت خود باقى باشد. و ذكر حالت پوسيدگى براى تقويت انكار حشر بوده، و آيه شريفه رفع استبعاد اصل آن را فرمايد:

قُلْ كُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِيداً: (امر بر سبيل تعجيز و توبيخ و مقصود اهانت و الزام آنها است) بگو اى پيغمبر در جواب منكرين كه شما سنگ شويد يا آهن به صلابت و شدت.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ قالُوا أَ إِذا كُنَّا عِظاماً وَ رُفاتاً أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقاً جَدِيداً (49) قُلْ كُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِيداً (50) أَوْ خَلْقاً مِمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعِيدُنا قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُؤُسَهُمْ وَ يَقُولُونَ مَتى‌ هُوَ قُلْ عَسى‌ أَنْ يَكُونَ قَرِيباً (51) يَوْمَ يَدْعُوكُمْ فَتَسْتَجِيبُونَ بِحَمْدِهِ وَ تَظُنُّونَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ قَلِيلاً (52)

ترجمه‌

و گفتند آيا چون گشتيم استخوانها و ذرات پراكنده آيا ما هر آينه برانگيخته شدگانيم آفريده نوينى‌

بگو بوده باشيد سنگها يا آهن‌

يا مخلوقى از آنچه بزرگ آيد در سينه‌هاى شما پس زود باشد بگويند كيست كه عود ميدهد ما را بگو آنكس كه پديد آورد شما را اوّل بار پس زود باشد بجنبانند بسوى تو سرهاشان را و گويند چه زمانى خواهد بود آن بگو شايد كه بوده باشد نزديك‌

روز كه ميخواند شما را پس اجابت ميكنيد بستايش او و گمان ميبريد كه درنگ نكرده‌ايد مگر اندكى.

تفسير

كسانيكه منكر معاد شدند دليلى بر مدّعاى خودشان اقامه ننمودند جز استبعاد كه گفتند آيا وقتى ما مرديم و گوشت بدن ما خاك شد و از ما جز استخوانى باقى نماند و اجزاء خاك شده بدن ما پراكنده و متفرّق شد و يا غبار گرديد آيا ممكن است ما دو مرتبه برانگيخته و مبعوث شويم از قبورمان با آنكه مخلوق جديد و آفريده نو پديدى باشيم لذا پيغمبر اكرم مأمور شد كه اوّلا در جواب بفرمايد اگر ميتوانيد سنگ يا آهن شويد يا آفريده ديگرى از اشيائى كه در ضمير و اعتقاد شما بزرگ و سخت‌تر از سنگ و آهن است هر چه باشيد و بشويد در قيامت مبعوث خواهيد شد و براى اختصار و مبالغه در الزام جواب شرط حذف و كلام بصورت امر آورده شده و چون اين جواب موجب مزيد استبعاد آنها خواهد شد ناچار ميگويند كه ميتواند چنين كارى كند آنوقت راه جوابى كه رفع استبعاد آنها را نمايد براى تو باز ميشود و بدون درنگ بگو آنكس كه خلق كرد و پديد آورد شما را روز اول چون هر كس ميداند بنى آدم از اجزاء متفرقه و عناصر مختلفه خلق و پديدار شده‌اند و هر كس يكبار مركّبى را ايجاد و مصنوعى را اختراع نمود بار دوّم از براى او آسان‌تر است و باين تذكّر استبعاد آنها رفع خواهد شد و در اينحال آن بيچارگان از عجز و ناچارى در جواب متوسل باستهزاء و استخفاف شوند و بجانب تو سرهاشان را بجنبانند و بگويند پس اين بعث كى ميشود و تو در

جلد 3 صفحه 366

مقابل آنها بگو شايد نزديك باشد چون عمر دنيا در برابر آخرت هر چه باشد كوتاه است يا هر آينده محقّق الوقوعى نزديك است و نغض حركت دادن سر ببالا و پائين است و بعضى او خلقا ممّا يكبر فى صدور كم را اشاره بمرگ گرفته‌اند چون هيچ چيز در دل مردم بزرگتر از مرگ نيست و در روايت قمّى ره از امام باقر عليه السّلام به اين معنى تصريح شده و بنابراين مراد آنستكه اگر فرضا شما بصورت مرگ در آئيد و عين آن شويد خداوند قادر است كه مرگ را زنده كند و ممات را حيات بخشد و اين كمال مبالغه در قدرت است و بنظر حقير محتمل است اين جمله اشاره باشد بشبهه آكل و مأكول يعنى اگر شما بميريد و جزء بدن ديگران شويد كه در اين صورت اعاده همه با اجزائشان بزرگ و ممتنع است در نظر شما باز خداوند قادر است همه را با اجسادشان زنده و محشور فرمايد چون واضح است كه استبعاد در اين صورت بيشتر و شبهه بزرگتر است در دلها از اعاده سنگ و آهن و هرچه سخت‌تر باشد از آن دو و كيفيت احياء موتى و رفع اين شبهه و ساير شبهات معاد جسمانى از مراجعه بسوره بقره ذيل آيه فقلنا اضربوه ببعضها كذالك يحيى اللّه الموتى تحت عنوان تبيين سماوى واضح و آشكار خواهد شد انشاء اللّه تعالى و روز قيامت روزى است كه خداوند بندگان خود را ميخواند و آنها فورا اجابت مينمايند در حاليكه مشغولند بحمد خداوند بر كمال قدرتش و اين خواندن در نفخه دوّم اسرافيل است و اجابت در قيام آنها است از قبور و حمد بنا بر روايت جوامع بگفتن سبحانك اللهم و بحمدك است و بعضى گفته‌اند حمد اقرار آنها است بآنكه خداوند مستحقّ ستايش است بر نعم او چون معارف در آنروز ضرورى است و بنابراين هر سه معنى يعنى خواندن و اجابت نمودن و حمد كردن، عملى و حالى است و همه گمان ميكنند كه درنگ نكردند در دنيا و برزخ مگر كمى چون عمر دنيا بالنسبه بآخرت كم است و يكروز آخرت بقدر تمام مدت دنيا است و بعضى گفته‌اند در اين آيه خطاب باهل ايمان شده چون آنها حمد خدا را بجا ميآورند و در برزخ متنعم ميباشند و اهل تنعم و تعيش زمان طويل را قصير مى‌پندارند و اللّه اعلم.

جلد 3 صفحه 367

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


قُل‌ كُونُوا حِجارَةً أَو حَدِيداً (50) أَو خَلقاً مِمّا يَكبُرُ فِي‌ صُدُورِكُم‌ فَسَيَقُولُون‌َ مَن‌ يُعِيدُنا قُل‌ِ الَّذِي‌ فَطَرَكُم‌ أَوَّل‌َ مَرَّةٍ فَسَيُنغِضُون‌َ إِلَيك‌َ رُؤُسَهُم‌ وَ يَقُولُون‌َ مَتي‌ هُوَ قُل‌ عَسي‌ أَن‌ يَكُون‌َ قَرِيباً (51)

‌در‌ جواب‌ ‌اينکه‌ منكرين‌ معاد بفرما ‌اگر‌ مثل‌ سنگ‌ خارا ‌ يا ‌ آهن‌ و فولاد باشيد ‌ يا ‌ ‌هر‌ چه‌ ‌در‌ نظر ‌شما‌ بزرگ‌ ‌باشد‌ مثل‌ كوه‌ ‌ يا ‌ اشجار قويه‌ ‌ يا ‌ فيل‌ و كرگدن‌ ‌ يا ‌ بالاتر مثل‌ خورشيد و افلاك‌ باشيد البته‌ مبعوث‌ مي‌شويد ‌پس‌ ميگويند كيست‌ قدرت‌ داشته‌ ‌باشد‌ بگو ‌آن‌ كسي‌ ‌که‌ اول‌ دفعه‌ ‌که‌ هيچ‌ بوديد خلق‌ فرمود خداوند قادر متعال‌ ‌پس‌ سرهاي‌ ‌خود‌ ‌را‌ بزير مياندازند مقابل‌ تو و ميگويند ‌اينکه‌ بعث‌ چه‌ موقعي‌ تحقق‌ پيدا ميكند بگو اميد ‌است‌ ‌که‌ نزديك‌ ‌باشد‌، ‌در‌ بحث‌ قدرت‌ ‌در‌ مجلد اول‌ كلم‌ الطيب‌ گفته‌ايم‌ ‌که‌ قدرت‌ بمحالات‌ عقليه‌ تعلق‌ نمي‌گيرد ‌آن‌ ‌هم‌ نه‌ ‌از‌ جهت‌ نقص‌ ‌در‌ قدرت‌ بلكه‌ ‌از‌ جهت‌ عدم‌ قابليت‌ محل‌ ‌از‌ ‌براي‌ وجود زيرا ‌اگر‌ ممكن‌ ‌باشد‌ وجودش‌ ‌از‌ فرض‌ محال‌ خارج‌ ‌است‌ و ‌هر‌ چه‌ ممكن‌ الوجود ‌باشد‌ قدرت‌ ‌بر‌ ايجادش‌ دارد و ‌لو‌ محال‌ عادي‌ ‌باشد‌ و البته‌ موافق‌ ‌با‌ حكمت‌ و مصلحت‌ زيرا بدون‌ ‌آن‌ لغو ‌ يا ‌ قبيح‌ ‌است‌ و محال‌ ‌است‌ ‌از‌ خداوند صادر شود بواسطه‌ صفت‌ عدل‌ آنهم‌ نميكند نه‌ آنكه‌ نميتواند و نظير ‌آن‌ ‌در‌ حق‌ معصومين‌ ‌که‌ محالست‌ ‌از‌ ‌آنها‌ معصيت‌ صادر شود نه‌ اينكه‌ قدرت‌ نداشته‌ باشند بلكه‌ بواسطه‌ صفت‌ عصمت‌ محال‌ ‌است‌ ‌از‌ ‌آنها‌ صادر شود.

قُل‌ كُونُوا حِجارَةً أَو حَدِيداً ذكر حجارة و حديد ‌از‌ باب‌ مثال‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌هر‌ چه‌ محكم‌ و متقن‌ باشيد.

أَو خَلقاً مِمّا يَكبُرُ فِي‌ صُدُورِكُم‌ ‌هر‌ چه‌ تصور كنيد خداوند بزرگتر ‌است‌ ‌از‌ ‌آن‌ و قدرت‌ ‌بر‌ ايجاد و اعدام‌ و تفرقه‌ و تأليف‌ دارد و چون‌ اينها باور نمي‌كنند

جلد 12 - صفحه 267

همچه‌ قدرتي‌ ميگويند فَسَيَقُولُون‌َ مَن‌ يُعِيدُنا ‌در‌ جواب‌ ‌آنها‌ بفرما ‌آن‌ قادر متعالي‌ ‌که‌ هيچ‌ ‌را‌ چيز ميكند و نيست‌ ‌را‌ هست‌ مي‌كند قدرت‌ دارد ‌که‌ صورت‌ خاكي‌ ‌را‌ صورت‌ لحمي‌ دهد و مرده‌ ‌را‌ زنده‌ كند.

قُل‌ِ الَّذِي‌ فَطَرَكُم‌ أَوَّل‌َ مَرَّةٍ و چون‌ ‌اينکه‌ بيان‌ دندان‌ شكن‌ ‌است‌ ديگر جايي‌ ‌براي‌ اشكال‌ ندارد سرهاي‌ ‌خود‌ ‌را‌ بزير انداختند و مجاب‌ شدند.

فَسَيُنغِضُون‌َ إِلَيك‌َ رُؤُسَهُم‌ و زير لب‌ ميگفتند چه‌ وقت‌ ‌اينکه‌ بعث‌ واقع‌ ميشود چنانچه‌ عوام‌ ميگويند حالا ‌تا‌ قيامت‌ بنظر ‌آنها‌ دور ميآيد.

إِنَّهُم‌ يَرَونَه‌ُ بَعِيداً وَ نَراه‌ُ قَرِيباً معارج‌ ‌آيه‌ 6 و 7 وَ يَقُولُون‌َ مَتي‌ هُوَ ‌در‌ جواب‌ ‌آنها‌ بفرما قُل‌ عَسي‌ أَن‌ يَكُون‌َ قَرِيباً تمام‌ عمر دنيا ‌را‌ ‌از‌ اول‌ خلقت‌ ‌تا‌ قيام‌ قيامت‌ ‌اگر‌ بگوئيم‌ مثل‌ قطره‌ ‌است‌ نسبت‌ بدرياي‌ عميق‌ غلط گفته‌ايم‌ زيرا درياي‌ عميق‌ ‌هم‌ محدود ‌است‌ و آخرت‌ نامحدود و كلمه‌ عسي‌ نه‌ بمعني‌ رجاء ‌باشد‌ و احتمال‌ خلاف‌ ‌هم‌ داده‌ شود بلكه‌ بمعني‌ تحقق‌ و وقوع‌ ‌است‌ البته‌ قريب‌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 50)- قرآن در پاسخ آنها می‌گوید: «بگو: (استخوان پوسیده و خاک شده که سهل است) شما سنگ باشید یا آهن» باز خدا قادر است لباس حیات در تنتان بپوشاند (قُلْ کُونُوا حِجارَةً أَوْ حَدِیداً).

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

منابع